24 maart 2023
Wat betekent matiging voor jezelf en de ander?
Mag het een onsje minder zijn?
Dat zei de bewoonster op de afdeling PG, toen het haar allemaal vanwege te veel mensen en te veel prikkels te veel werd.
“Mag het alstublieft een onsje minder zijn?”
Ik dacht: misschien is dat wel een hele wijze vraag.
Ik moest direct denken aan de oude deugd van matigheid of zelfbeheersing.
Misschien hebben we matigheid de laatste jaren wat uit het oog verloren, al dwingt de huidige tijd met alle zorgen op financieel gebied en met alle zorgen om het veranderend klimaat ons tot matiging van gebruik van grondstoffen en uitgaven.
Maar matiging gaat verder dan wat je al dan niet verbruikt of uitgeeft of aanschaft.
Matiging is ook dat je jezelf beheersen kunt. Dat je jezelf weet te beteugelen en dat je dus op zoek gaat naar een innerlijk vast punt, een anker zogezegd.
Dat je kalm blijft als de omstandigheden stressvol of onzeker zijn, of veranderlijk
En matigen in bepaald gedrag is het bewustzijn dat niet alles wat kan ook daadwerkelijk hoeft.
Matiging is dat je je niet laat leiden door anderen of door de waan van de dag maar dat je een bepaalde bezonnenheid aan de dag kunt leggen.
Matiging is onder meer dat je je dingen kunt je ontzeggen, zoals bijvoorbeeld dat koekje bij de koffie.
Maar dat is slechts een bepaalde mate van matiging.
Matiging gaat verder dan dat.
Matiging is meer dan dat je je in je leven altijd weer achter het nieuwste aanjaagt. Of dat je slechts leeft voor materieel comfort.
Maar misschien is matiging of soberheid op dat vlak wel hard nodig in een tijd waarin we achter van alles aan kunnen hollen of waardoor we ons door van alles en iedereen gek kunnen laten maken.
Matiging is de discipline om je wat te ontzeggen of om een bepaalde behoefte niet direct te vervullen maar dat ook tot later te kunnen uitstellen.
En die discipline kan een gezond tegenwicht bieden als het leven beheerst wordt door alleen maar ‘meer, meer, meer’. Of als het welzijn van onze mooie aarde met al het levende ondergeschikt raakt aan een zo groot mogelijk comfort van de mens.
Of als we dermate in beslag genomen worden door alles wat er op ons afkomt aan werk, aan informatie via de diverse media, aan verplichtingen dat het ten koste gaat van ons eigen welzijn.
Matiging is niet dat er geen plezier meer zou mogen of dat er voor genot geen ruimte meer zou zijn.
Matiging is wel het respecteren van grenzen. En is er niet aan alles en voor allen een grens? Een grens aan wat je kunt of aankunt? Een grens die er is omdat niet alles goed voor ons is? Een grens omdat niet alles wat kan ook perse altijd hoeft?
Matiging, het met respect omgaan met grenzen leidt uiteindelijk tot meer controle over en grip op het leven, je werk, de wijze van het indelen van je tijd.
Nu ik dit zo opschrijf, realiseer ik me dat het respecteren van de eigen grenzen voor ons in de zorg best wel een opgave kan zijn.
Wanneer ben je klaar? Wanneer is het genoeg? Wanneer heb je genoeg gedaan? De verleiding kan er zijn om meer te geven aan zorgzaamheid en betrokkenheid aan de ander en meer te bieden aan tijd dan wenselijk is voor jezelf.
Het bewaken van grenzen en het oefenen van matigheid is dus nogal een kunst.
Er zijn immers tal van grenzen: die van jezelf, die van de ander, die van de verwachting. Hoe balanceer je zo dat aan al die grenzen recht wordt gedaan?
Misschien moeten we het wat vaker tegen onszelf zeggen: “Mag het een onsje minder zijn?”
Overigens, toen ik tegen een paar op dat moment nogal uitbundige en luidruchtige collega’s zei: “Mag het een onsje minder zijn? Ik ben hier aan het nadenken en aan het werk,” reageerden ze met een vrolijke lach: “Of misschien een grammetje? Mag dat ook?”
Zo’n opmerking relativeerde mijn eigen serieuze bezigheden dan ook wel weer.
Natuurlijk kun je ook daarin weer te ver gaan, waardoor je te eng, te star en te sober wordt.
Mag het een onsje minder zijn? Misschien moet er gematigd worden.
Want matiging is het hebben van een zekere mate van controle over je eigen verlangens en wensen.
En misschien komen we met elkaar wel weer een stapje vooruit als we elkaar af en toe eens zeggen: “Mag het misschien een onsje minder zijn?”
In de bijbel is matiging een vrucht van geloof. Matiging zorgt voor meer balans, waardoor het bestaan uiteindelijk verbeteren kan.
Ik wens u een mooie zondag toe!
Hartelijke groet,
Johan Vos, geestelijk verzorger PCSOH