1 september 2022
Wanneer ben je ergens op je plek? En wat maakt dat je je bij de ander veilig voelt?
Ik vroeg de medewerkster die in dezelfde flexruimte als ik achter de computer bezig was: “Wat zijn jouw ervaringen met geborgenheid?” "O," antwoordde ze: “De Stichting is echt super! Vanaf het allereerste begin, toen ik hier kwam werken, ontmoette ik zoveel warmte! Ik heb me altijd geborgen gevoeld. En daar gaan we met elkaar toch ook voor? Ik voel me echt thuis.” Het gesprek maakte, zoals u zult vermoeden, mijn dag weer goed. Al weet ik ook dat ervaringen over geborgenheid heel divers kunnen zijn.
Geborgenheid, één van onze kernwaarden, associeer ik, net als de collega van hierboven, met warmte, genegenheid, veiligheid, je thuis en op je gemak voelen.
Maar is geborgenheid niet ook wat meer? En wanneer voel je je geborgen? Dus wanneer ben je op je plaats? Wanneer voel je je ergens thuis en niet ontheemd?
Geborgenheid is de ervaring ergens thuis te zijn, je op je gemak te voelen, je ergens veilig weten. Maar, wat maakt dat mensen van een bepaalde plek, of van bepaalde mensen, zeggen: “Daar voel ik me geborgen? Of bij hem/haar voel ik me veilig?”
Misschien heeft geborgenheid wel alles te maken met hoe men elkaar bejegent. Een kille, afstandelijke bejegening van de ander zal aan ervaren of gewenste geborgenheid geen goed doen. Maar hartelijkheid, oprechtheid, spontaniteit, dus eigenlijk een warm, authentiek tegemoet treden van de ander zal geborgenheid doen groeien.
Geborgenheid heeft te maken met warmte, gezelligheid, ongecompliceerdheid. In relatie met een ander treden zonder verborgen bijbedoelingen.
En hunkeren we niet allen naar geborgenheid? Als de omstandigheden bij jezelf, of in de omgeving waarin je je bevindt, kil zijn, als je afstand ervaart, zakelijkheid, individualisme, dan kan dat eenzaamheid oproepen, waarbij je juist gaat verlangen naar verandering, naar geborgenheid.
Er ontstaat dan verlangen: -naar minder verzakelijking en naar meer warmte -naar minder distantie en naar meer nabijheid -naar minder individualistisch egoïsme, waarbij iedereen alleen maar zichzelf in het middelpunt zet en naar meer gezamenlijk optrekken en gedeelde samenwerking -naar minder gejakker en gejaag en gestress, waardoor er geen tijd is om geborgenheid op te merken en je eraan te laven naar meer rust, ontspanning en vredigheid, waardoor er meer ruimte komt voor geborgenheid.
Misschien is geborgenheid wel veel belangrijker dan we ons zelf realiseren. Ik beschouw geborgenheid als één van onze eerste levensbehoeften. Zonder noodzakelijke eerste levensbehoeften, zoals voedsel, kleding, een plek om te wonen, kun je maar moeilijk voortbestaan. Maar naast deze lichamelijke, essentiële, haast vanzelfsprekende levensbehoeften zijn er ook andere eerste levensbehoeften, zoals: -het ontvangen van liefdevolle, compassievolle zorg door behoeftige bewoners op een afdeling PG of Somatiek in ons verpleeghuis. -het vinden van troost bij verdriet -het ervaren van steun bij moedeloosheid -het ontdekken van zekerheid bij twijfel -het krijgen van waardering voor je werk in de zorg -het ontvangen van een eerlijke en oprechte behandeling. Kortom: het ervaren van geborgenheid in diverse oncomfortabele en soms onveilige omstandigheden.
Geborgenheid is alleen mogelijk daar waar mensen zich gezien weten. Daar waar men zich opgemerkt weet, daar waar men zichzelf zijn kan. Maar daar waar opmerkzaamheid en waardering afwezig zijn, kan onmogelijk geborgenheid geborgen zijn.
Verwaarlozing van een elementaire en basale houding van medemenselijkheid is daarmee een aanslag op geborgenheid.
Je geborgen weten, bij de ander en op je werk, begint misschien wel met hele kleine, haast vanzelfsprekende daden en stappen. Zoals: -het door een ander gezien worden, en tegelijk de ander zien. -het uiten van waardering voor elkaar en voor inzet en professionaliteit. -een bejegening, die getypeerd wordt door vriendelijkheid en oprechtheid. -het bieden van empathie, waarbij moeite genomen wordt zich in de ander en diens positie in te leven. -het zonder oordeel en vooroordeel respecteren van de ander en zijn of haar opvattingen.
En is het niet mooi dat we juist geborgenheid zo van waarde achten? Geborgenheid is het bieden van veiligheid, het ervaren van een welkom. Geborgenheid sluit uitsluiting uit. Geborgenheid is je thuis voelen, genegenheid ontmoeten, warmte ervaren, kortom, het ontvangen van het vertrouwen dat je mag zijn wie je bent met de overtuigingen die je hebt, de hoop en de moed die je met je meedraagt, en met de gaven die je bezit.
Een Psalm formuleert het zo: “Hij zal je beschermen onder zijn vleugels”. En ook dat is geborgenheid.
Geborgenheid is, zo las ik ergens, “eigenlijk als een warme glimlach van de ziel.”
Ik wens iedereen veel warme geborgenheid toe.
Hartelijke groet, Johan Vos, geestelijk verzorger PCSOH