21 februari 2021
“Je moet de mensen met een korreltje zout nemen.” Wat een heerlijke, ontnuchterende, relativerende uitspraak!
"Je moet de mensen met een korreltje zout nemen!" Dat zei een bewoonster op de PG-afdeling tegen me. Je moet de mensen met een korreltje zout nemen! Met een korreltje zout?, vroeg ik al stamelend, me afvragend of ik het wel duidelijk had verstaan. Kijk, dat je iets wat gezegd wordt, of soms misschien zelfs het leven zelf met een korreltje zout moet nemen, daar kan ik in meegaan, maar mensen? “Ja, je moet de mensen met een korreltje zout nemen”, reageerde ze daarop met een iets hardere stem maar ook op een iets fellere toon, terwijl ze me aankeek met een blik: “Je begrijpt het toch zeker wel?”
Ja, ik begrijp dat zeker wel. En ik dacht: deze prachtige uitspraak moet ik direct opslaan en opschrijven zodat ik die niet vergeet. En er schoot door me heen: “Wat een heerlijke, ontnuchterende, relativerende uitspraak!”
“Je moet de mensen met een korreltje zout nemen.” Relativerend is deze uitspraak: “Maak een ander nu niet al te belangrijk, beschouw de daden of het optreden van een ander nu niet als al te onmisbaar, maak iemands woorden of handelen nu niet al te gewichtig.” Tegelijk is het ook een spiegel voor mezelf: beschouw ook jezelf nu niet als belangrijker dan je bent. Het is een uitspraak die me met beide benen op de grond zet. Mocht je met je hoofd in de wolken lopen, of erg met jezelf ingenomen zijn, dan is dat na deze uitspraak wel verleden tijd. Maak jezelf niet gewichtiger dan je bent. Blaas jezelf niet teveel op, want wat te opgeblazen is, kan als een ballon ook zomaar uit elkaar knallen. Neem jezelf wat minder serieus. Kijk met milde humor en zelfspot naar jezelf. Dan voelt het leven vast wat lichter en luchtiger.
Als je de daden en de woorden van een ander allemaal in een goudschaaltje zou wegen, dus de ander te belangrijk zou maken, dan zou je al snel vol wantrouwen komen te zitten. En je zou je voortdurend afvagen: “hoe bedoelde die ander dat eigenlijk?” Dat levert al snel angst, boosheid, wantrouwen in de ander op. Dan helpt het om jezelf en de ander met een korreltje zout te nemen. Dus om het met een korreltje zout te nemen als iets niet ging zoals je dat zelf graag had gezien. En om je eigen tekortkomingen, eigenaardigheden of maniertjes met relativering en ontspannenheid te benaderen. Of om het leven zelf met al z’n onverwachte verrassingen, tegenslagen en meevallers, met humor en relativering tegemoet te treden.
Soms zijn er die het opscheppen over zichzelf, of het breed etaleren van eigen prestaties tot deugd hebben verheven. Maar misschien is het wel wijs om jezelf niet op te hemelen, maar dat juist aan anderen over te laten. En misschien is een korreltje zout of meer dan een korreltje dan wel op z’n plaats.
Je moet de mensen met een korreltje zout nemen. Wees niet te streng voor jezelf, ook niet voor een ander. Ook niet als iets niet gaat of lukt zoals gehoopt. Beschouw jezelf en de ander met een korreltje zout, met een gezonde dosis relativering en humor.
Ja, natuurlijk, je kunt daarin ook te ver doorschieten naar de andere kant. Dan gaat het relativeren van jezelf, je talenten, je inzet zo ver dat je eigen zijn schade ondervindt. Of dan neem je de ander, zijn uitspraken, zijn prestaties niet meer voldoende serieus. En dan schiet je de relativering voorbij. En ja, alles is dan wel relatief, maar relatief is ook niet alles.
Wie doorschiet neemt eigenlijk niets meer serieus. Maar het leven kent natuurlijk ook zo zijn serieuze kanten met soms diep ingrijpende gebeurtenissen. Soms overkomt een mens iets ergs, of iets onverwachts dat je niet had zien aankomen en kent het leven zwaar beladen momenten. Die momenten en die gebeurtenissen kun je niet afdoen met een korreltje zout. Dat vraagt om meer.
Al nadenkend en mediterend over de uitspraak van die bewoonster over het nemen van de mensen met een korreltje zout, kwam ik opnieuw op de afdeling. En daar zei een andere bewoonster: “Je moet de mensen nemen zoals ze zijn.” “Nou,” dacht ik, “dat is toch wel weer net iets anders.” Maar misschien is deze uitspraak wel complementair aan die andere. De mensen nemen zoals ze zijn betekent immers zoveel als: “Laat de ander in waarde. Ga respectvol met de ander en dienst overtuigingen om. Treed de ander open tegemoet. Bied de ander ruimte om zichzelf te zijn.”
Voor mijn gevoel strijden deze uitspraken met elkaar. Hoe kun je mensen nemen zoals ze zijn en tegelijk met een korreltje zout? Hoe kun je de ander, met jezelf erbij, zo in waarde laten en tegelijk met relativering en met de nodige humor tegemoet treden? Het lijkt onverenigbaar. En tegelijk: zou het toch niet het meest vruchtbaar zijn als er een weg gevonden zou worden om het een te doen en het andere niet te laten? Tenslotte dacht ik aan dat mooie woord van een Psalmlied: “Ik prijs U omdat U mij zo prachtig hebt gemaakt.” Prachtig gemaakt, uniek, fantastisch, zo zijn we allen. Neem ieder zoals hij of zij is, en voeg er als smaakmaker zo af en toe een korreltje zout bij.
Ik wens u een fijne zondag toe vol
Met hartelijke groet, Johan Vos, geestelijk verzorger PCSOH