2 mei 2021
Verandering is soms lastig. En toch kunnen veranderingen, of dieper gezegd, emotionele gebeurtenissen zoals een nieuwe aanwinst, of verandering van woonruimte, of verrijking van familiekring of vriendengroep iemands geluk en tevredenheid positief beïnvloeden.
En hij zit nog niet eens lekker ook!
Dat zei de bewoonster, toen ik aan haar vroeg hoe haar nieuwe rolstoel haar beviel. “Nou, slecht”, was het antwoord. “Ik kan niet eens zelf sturen. Ik moet altijd iemand vragen om me te helpen. En dan zit hij nog niet eens lekker ook!” Dat laatste zei ze eigenlijk nog in wat fellere, minder fraaie en niet voor deze blog geschikte bewoordingen. Die zal ik hier dus ook niet herhalen. Het kwam er in ieder geval op neer dat deze bewoonster niet echt tevreden was met deze nieuwste aanwinst en deze laatste verandering. Het bracht mij tot de gedachte dat niet elke verandering of vernieuwing ook altijd een verbetering in zich hoeft te hebben.
Toch kunnen veranderingen, of dieper gezegd, emotionele gebeurtenissen zoals een nieuwe aanwinst, of verandering van woonruimte, of verrijking van familiekring of vriendengroep iemands geluk en tevredenheid positief beïnvloeden. Ik noemde bewust ook verandering van woonruimte, want dat maken we in de zorg natuurlijk veelvuldig mee. Mensen verhuizen van de ene naar de andere afdeling, omdat de verwachting is dat ze zich daar meer thuis zullen voelen of qua persoon en omstandigheden meer op hun plek zullen zijn. Mensen komen op een afdeling wonen, veelal vanuit een thuissituatie. Ze komen in een nieuwe woonomgeving met veel nieuwe medebewoners, wat uiteraard een hoop onzekerheid en onbekendheid met zich meebrengt. Maar daarnaast kan het natuurlijk ook een gevoel van opwinding oproepen over al het nieuwe dat zich aandient. Als mens komen we vaak, soms meer dan ons lief is, in veranderde omstandigheden terecht.
Soms leidt een verandering tot een gevoel van geluk, ontspanning en tot verrassing en ontdekking van andere mogelijkheden. Maar veranderde omstandigheden kunnen ook leiden tot een gevoel van gemis, verlatenheid en onbestemdheid.
Want wie altijd maar weer streeft naar verandering en het bereiken van nog meer geluk, nog meer welzijn, nog meer welvaart, loopt het risico zijn huidige omstandigheden niet meer op waarde te schatten. Gewoon maar tevreden zijn met wat je hebt, met wat je kunt, heeft ook zo zijn waarde. Maar tevredenheid kan er ook toe leiden dat je niet meer werkt aan groei, ontwikkeling van jezelf, verandering van te verbeteren omstandigheden. Dat kan dus zorgen voor een leven van gezapigheid, weinig prikkelende uitdaging of voor een automatisch functionerende piloot aan het stuur. Maar tegelijk, als je alleen maar streeft naar verandering, loop je het gevaar jezelf voortdurend op te jagen, met het huidige ontevreden te zijn en nooit tot rust te komen.
Eigenlijk is het dus een zoektocht naar balans en evenwicht. Met aan de ene kant het genieten van het goede van nu en aan de andere kant het streven naar het betere van later. Dromen, idealen, wensen roepen het verlangen naar het bereiken van iets moois, de bewerkstelliging van een positieve levensverandering op. Misschien omdat het huidige niet langer voldoet, vanwege het ontbreken van iets of omdat het nog niet goed genoeg is. Daarom gaan we de weg vooruit. Maar als de weg vooruit zo allesbepalend wordt, vertroebelt het het zien van het aanwezige mooie en schone van het nu. Tegelijk, wie zich enkel focust op het aanwezige mooie en schone van het nu mist de ambitie om vooruit te gaan. Die zal niet meer plannen, niet meer een initiatief ontplooien, niet meer uitgedaagd worden om iets te ondernemen, niet meer dromen, niet meer najagen van idealen.
De balans is dus wel van belang. In het bestaan, in ons leven kan van alles veranderen. “Niets blijft, alles stroomt”, zei een Grieks filosoof eens. En hij heeft gelijk. Ook in de zorg kan soms veel veranderen. Soms kan het niet anders. En niet omdat het eerder niet goed geweest zou zijn ofzo. Maar meer omdat vandaag weer anders is dan gisteren. En vandaag ook weer andere dingen vraagt. Het goede en mooie van vandaag en het waarderen voor wat er nu is hoeft een verandering voor morgen niet in de weg te staan. Verandering kan leiden tot meer groei, tot meer ontwikkeling van eigen, soms ongedacht aanwezige talenten. En soms ook tot de ontdekking dat het wijs is om op schreden terug te keren of het tempo van verandering te vertragen.
Verandering vraagt in ieder geval wel vertrouwen. Vertrouwen dat die rolstoel, ook al is die anders dan de oude, toch zal functioneren. Vertrouwen dat die nieuwe, nu nog knellende, pijnlijke schoenen, eens net zo lekker gaan zitten als die oude afgedragen en aftandse schoenen, die je net weggegooid hebt. Vertrouwen dat die nieuwe manier van werken toch ook vruchtbaar zal blijken te zijn. Vertrouwen dat die nieuwe werksituatie toch het beste bij jou en anderen kan bovenbrengen. Vertrouwen dat die nieuwe collega zich net zo positief en collegiaal zal opstellen als jij zelf steeds doet. Vertrouwen dat die verandering, hoe moeizaam en aarzelend ingezet soms, toch iets moois zal brengen.
Ik ken het verhaal van iemand, Abram, die al het vertrouwde in zijn leven achterliet. Met onbekende bestemming vertrok hij naar een nieuw land. En nee, het ging niet allemaal over rozen. En toch bracht het nieuwe hem onverwachte, ongedachte verrassingen en ontdekkingen.
En dat kan dan toch weer iets moois zijn van verandering. En die rolstoel van die bewoonster uit het begin? Toen ik haar later nog weer bezocht, hoorde ik haar er niet over. Was het omdat ze de ongemakken van de rolstoel voor lief had genomen, of omdat ze er aan gewend was geraakt, of omdat ze het uiteindelijk toch wel fijn vond, zo’n mooie lekker zittende rolstoel? Ik weet het eigenlijk niet. Ik laat het graag over aan uw eigen voorstellingsvermogen.
Ik wens u voor het nu vele genietingen toe en voor het komende goede veranderingen met vele verrijkende verrassingen.
Hartelijke groet, Johan Vos, geestelijk verzorger PCSOH