15 november 2022
Hoe bied je de ander die aandacht zodat die zich gehoord en gezien weet?
Ik word toch niet gehoord!
“Ik word toch niet gehoord.” zei de bewoonster op de afdeling PG met een felle en tevens ook verdrietige toon in haar stem.
Ik zat in de huiskamer aan de tafel waar zij en een paar van haar medebewoners en medebewoonster ook zaten en vertelde iets over onze oren. En ik zei: “Ik ben één en al oor.” Bij het uitspreken door mij van het begin van dit gezegde werd het foutloos door de bewoners aangevuld. En op dat moment zei de bewoonster dus: “Maar ik word toch niet gehoord. Het hoeft niet meer.”
“Ja, het is echt zo, ik heb niemand die naar me luistert,” vervolgde ze, toen ze merkte dat ik haar aankeek.
“Het is toch wat, als je dat zo in je leven ervaart,” dacht ik toen.
Wat is dat toch dat mensen het gevoel krijgen niet of onvoldoende gehoord, gezien en dus opgemerkt te worden? Ieder mens heeft immers behoefte om gehoord te worden, want gehoord en gezien worden, maakt dat je je serieus genomen weet.
En niet serieus genomen worden kan dus maken dat je tot die uitspraak komt van de bewoonster hierboven, of dat je verzucht: “Ik krijg het gevoel dat ze me niet zien staan.”
Hoe komt men tot het gevoel van niet serieus genomen te worden? Er is blijkbaar een situatie dat er niet geluisterd wordt, of misschien wel geluisterd maar niet begrepen, geluisterd maar misschien ging het bij de ander wel het ene oor in en het andere oor uit. Of de ander kon het door gebrek aan tijd en interesse niet opbrengen om zijn/haar oor volledig aan je te lenen.
Niet alleen kun je dan je verhaal/ervaring of kennis niet kwijt, erger is dat je als mens van een stuk waarde en betekenis ontdaan wordt.
Miskenning, ervaren gebrek aan waardering, afwijzing ,een gevoel van overbodigheid, ongewenstheid en onbegrip en zelfs een zekere mate van zinloosheid of doelloosheid kunnen er het gevolg van zijn.
Zelfs zo dat die bewoonster van het begin uitsprak: “Het hoeft niet meer. Ik word toch niet gehoord.”
Zonder werkelijk gemeende aandacht en interesse in de ander kun je zomaar de verbinding met de ander kwijtraken of naar de achtergrond duwen.
En hoe vaak komt dat niet voor?
Dat we onze aandacht niet ongedeeld geven kunnen, omdat onze aandacht op dat moment volledig door iets of iemand anders wordt opgeslokt?
Een gevolg zou dan zomaar kunnen zijn dat de ander door vreemd of agressief gedrag de aandacht naar zich gaat trekken.
Werkelijke aandacht, medeleven, opmerkzaamheid en toewijding, kortom zorgdragen voor de ander, maakt dat de ander zich begrepen voelt en serieus genomen wordt.
Hoe vaak komt het niet voor dat je je door een ander tekort gedaan voelt vanwege een gebrek aan begrip, aandacht of erger, door een tekort aan sympathie?
En met schaamte bedenk ik dat ik soms maar al te vaak ook aan de tekort gevende en niet alleen aan de tekort komende kant me bevind.
Komt het wellicht doordat ons bestaan zo versnipperd, gefragmentariseerd is geraakt dat het steeds moeizamer lijkt om onverdeelde aandacht voor iets of iemand op te brengen?
Hoe mooi en indrukwekkend kan het zijn om dan toch aandacht te schenken aan de ander.
Maar hoe breng je dat op als je zelf miskend werd?
Hoe doe je dat als je door gebrek aan tijd vanwege allerlei afleiding er niet toe komt? Met het uit de weg gaan van het geven of vragen van aandacht help je jezelf maar ook de ander niet.
Hoe mooi kan het zijn om het geschenk van echt gezien en gehoord worden te geven of te ontvangen.
Als dat achterwege blijft, bereik je op den duur de ander niet meer en sluit die ander zich misschien ook wel voor je af, of zal die ander jou zijn vertrouwen niet zomaar meer schenken.
Aandacht bieden en ontvangen begint misschien wel bij het kleine en alledaagse en wordt misschien wel niet zozeer in het opzienbarende maar wel in het onopvallende gevonden.
In dat ene woord of gebaar, in die blik van verstandhouding of die knipoog.
En juist dat maakt dat de ander zich gekend, gehoord, gezien weet en met respect bejegend.
En daar wordt, vermoed ik zo, niet alleen die ander maar ook jezelf in alle mogelijke situaties een stuk beter van.
Of, zoals ik ergens uit de Bijbel haal: “In het zien van de ander word je een naaste voor die ander.”
Ik wens u een zondag toe vol mooie momenten van geschonken en ontvangen aandacht.
Hartelijke groet,
Johan Vos, geestelijk verzorger PCSOH