3 juli 2020
Hoe maken we met elkaar de reis van angst naar vertrouwen?
Angst en vertrouwen
Een medewerkster zei enige tijd geleden tegen me: “We hebben al die tijd in angst geleefd. Nu moet er weer vertrouwen komen, maar dat kost tijd.”
En met ‘al die tijd’ bedoelde ze: de achterliggende maanden van Corona. Angst is er zeker geweest. Nee, misschien niet altijd op de voorgrond. Soms meer latent, meer verborgen. En soms nam het de vorm aan van bezorgdheid of spanning.
Angst is een bijzondere emotie. Angst kan veelomvattend en diep ingrijpend zijn. Angst kan een mens verlammen of blokkeren. Angst kan maken dat je minder onderneemt of dat je stil komt te zitten, niet bij machte om uit je stoel te komen. Of uit een bepaalde aangenomen houding. Angst kan maken dat je de deur niet uit durft, of dat je je isoleert omdat een gevoel van kleinheid, kwetsbaarheid of onzekerheid je aanvliegt.
Angst kan dus je dagelijkse leven in hoge mate beïnvloeden. Angst kan jou van angst in een hoekje doen trillen, bijv. In de Bijbel kom ik dat ook tegen in een lied (Psalm 107). Daar worden mensen beschreven die in angst zijn komen te verkeren.
Angst kun je hebben voor diverse zaken, gebeurtenissen, mensen, toekomst of werkzaamheden. Angst was er voor Corona, voor een onzichtbaar en ongrijpbaar virus. Houden we Corona wel buiten de deur? Heb ik het zelf niet, terwijl ik het misschien niet eens weet? Blijft het wel goed gaan met die bewoner? Maar ook: zou het wel goed gaan met die ruimere bezoekmogelijkheden? Gelukkig dat het weer mogelijk is, maar….
We hebben al die tijd in angst geleefd, zei de medewerkster. In spanning misschien, om jezelf, een bewoner, je thuissituatie. Natuurlijk, er waren niet alleen momenten van angst, of bezorgdheid.
Er waren ook momenten die diep raakten en gebeurtenissen die niet meer vergeten worden. Zoals bijv. die dankbare glimlach van een bewoner, die blijdschap van een bewoonster bij het zien van lang verwacht bezoek. Of het enthousiasme en de passie voor zorg die je kon delen met een collega.
“Nu moet er weer vertrouwen komen,” zei de medewerkster. Vertrouwen, dat is het weer zien zitten. Met jezelf, met een ander en ook de Ander. Vertrouwen is weer wat meer lucht en ruimte ervaren en met hoopvol perspectief de toekomst tegemoet zien.
Soms wordt vertrouwen beschaamd. En er is heel wat voor nodig om tot herstel van een beschaamd vertrouwen te komen. Want een beschadigd of verwond vertrouwen raakt diep. Het kan krassen op de ziel geven. En dat kan lang blijven opspelen. Net zoals een kras in zo’n ouderwetse langspeelplaat.
Elke keer als je die LP opzet, hoor je een storende kras op dezelfde plek, bij hetzelfde nummer, bij dezelfde noten. Een kras in de ziel kan zorgen voor onveiligheid of onzekerheid. Er kan daardoor veel aan je voorbij gaan. Je zijn kan erdoor veranderen. Vertrouwen kan beschadigd raken, maar ook weer hersteld of geheeld. Of opnieuw gewonnen, of verdiend. Vertrouwen kan groeien.
Soms lijkt vertrouwen misplaatst of vindt een ander dat. Wie vertrouwt er nu volledig op dat het oude normaal weer als normaal terugkeert, nadat we al maanden een nieuw normaal normaal zijn gaan vinden? Vertrouw jij daar nu echt op?, klinkt het.
Vertrouwen, dat heeft te maken met overgave, met je verlaten op, met betrouwbaarheid. Met ervan uitgaan dat iets weer goed komt, dat je weer op iets of iemand rekenen kunt.
Vertrouwen, op wie, op wat vertrouw je? Je kunt vertrouwen dat omstandigheden zullen meezitten of veranderen. Of je kunt vertrouwen op jezelf, op je eigen mogelijkheden, op waar je goed in bent, of wat je graag doet. Je kunt vertrouwen op een ander, of de Ander. Vertrouwen moet er weer komen.
Nu moet er weer vertrouwen komen. Maar hoe? Door bijvoorbeeld openheid. Of door een niet langer verhulde kwetsbaarheid. Of door het delen van pijn, verwondingen of kwetsuren. Of door het loslaten van twijfel, wantrouwen of andere ballast. En door de acceptatie van aanmoedigingen en lofuitingen. Ik moet denken aan een medewerkster die glunderend zei: “Ik voel me helemaal groeien.” Ze zei het na een onverwachts complimentje van een bewoonster.
Vertrouwen moet weer komen. Maar soms is de werkelijkheid weerbarstig, anders, ruwer dan gedacht, gewenst of gehoopt. Maar dan is er ook nog een ander soort, een dieper soort vertrouwen.
Vertrouwen op iets dat groter is dan jezelf en dat alles overstijgt. Vertrouwen op het leven, of op God. Vertrouwen mag en kan, zelfs al verloopt niet altijd alles via de makkelijkste weg van de minste weerstand. Zelfs al maak je momenten van teleurstelling, cynisme of bitterheid mee. Vertrouwen kost misschien wel tijd, maar het mag en kan groeien.
Ik wens u een gezegende zondag toe en voor vandaag en voor de toekomst een groot vertrouwen.
Johan Vos, geestelijk verzorger PCSOH