16 juni 2022
Hoe geven we de ander en onszelf genoeg ruimte om er te mogen zijn?
Ruimte gevraagd!
“Wil jij ook wat drinken?”, vroeg de bewoonster aan haar buurvrouw, toen ze een glaasje fris voorgezet kreeg. “Nee, dat smaakt me niet. Ik heb er geen zin in”, reageerde de medebewoonster. De bewoonster gaf ferm als antwoord: “Of je zin het of niet, doet er niet toe! Het is goed voor je, dus je drink op!”, en ze duwde het glas drinken in de handen van haar medebewoonster en keek haar aan met een blik van: “En nu opdrinken!”
Er schoot door me heen: “Dit heeft nu alles met ruimte te maken!” Kun je een ander de ruimte gunnen om iets anders te doen, andere keuzes te maken, andere waarden van belang te vinden dan jezelf zou doen, maken of vinden?
Ruimte heeft alles te maken met een vrije omgeving om je heen. Te weinig ruimte zorgt voor een gevoel van benauwdheid, opgeslotenheid of beklemming. Dat kan letterlijk zo zijn als iemand je te na komt en te dicht in je eigen leefcirkel belandt. Maar beperking van ruimte kan ook nog op vele andere manieren gebeuren. Bijvoorbeeld omdat het signaal afgegeven wordt en de ander voor een dergelijk signaal ontvankelijk is dat iets niet gezegd, gedacht of uitgesproken mag worden. Dan wordt de ruimte niet gegund aan die ander om openheid te betrachten of met de eigen opvatting of visie naar voren te komen. Nee, dan wordt eigenlijk eerder het appèl gedaan of het signaal afgegeven dat je vooral niet anders mag zijn dan de rest, dat je je moet voegen in het geheel en vooral binnen de lijntjes moet kleuren.
En binnen de lijntjes blijven, daarvan geniet ik wel ten volle als ik een bewoner of bewoonster met ijver een voorgedrukte tekening uit een speciaal tekenboek voor ouderen zie inkleuren met vrolijke kleuren die ware kunstwerken tevoorschijn doen komen waar ik altijd weer met een zekere jaloezie naar kijk.
Soms is het handig als er beperking is in speelruimte en er binnen de lijntjes gebleven wordt. Dat geldt voor bepaalde zorghandelingen. Bepaalde werkzaamheden moeten ook gewoon gebeuren en dan is het fijn dat er regels, protocollen zijn zodat je weet waar je aan toe bent en wat er verlangd en verwacht wordt. Maar gelukkig is er vaak ook veel ruimte voor eigen inbreng en eigenheid,
Soms brengt beperking van ruimte helaas ook een beperking van eigen inzicht, creativiteit en inzet met zich mee. Ik hoorde onlangs een collega verzuchten: “Ik moet zoveel! Er wordt zoveel van me verwacht. Had ik maar wat meer ruimte om het op mijn eigen manier, of op mijn eigen tijd te doen.”
Beperking van ruimte lijdt tot doorgaans tot een bepaalde gebondenheid. Wie geen bewegingsvrijheid gegund wordt, kan zich benauwd voelen, zich soms zelfs als een gevangene beschouwen. Een gevangene van bepaalde verwachtingen van anderen, een gevangene van heersende regels, of een gevangene van omstandigheden.
Ruimte heeft te maken met vrijheid, met jezelf kunnen zijn, jezelf in alle creativiteit en ongebondenheid kunnen ontplooien. Uiteraard heeft ook elke ruimte weer een bepaalde begrenzing. Soms neemt iets weinig ruimte in. En soms omdat iets maar klein, onbeduidend is en daarom maar weinig ruimte opeist. Soms neem iemand weinig ruimte in, uit bescheidenheid, maar soms ook uit een tekort aan een durf. Maar soms heeft iemand ook ruimte nodig en hoor je iemand zeggen: “Even uit mijn buurt blijven!” Soms is het uit egoïsme of eigen belang en eist iemand onnodig veel ruimte op ten koste van ruimte van een ander. Maar soms is het uit behoefte aan een moment van rust, om tot zichzelf te komen, of om de eigen creativiteit weer in beweging te brengen. Schrijvers, musici krijgen vaak de meest sprankelende creatieve ideeën als ze er ruimte voor nemen. Soms fungeert het vragen van ruimte als tegenwicht tegen een al te hektische omstandigheid.
En in de zorg? In de zorg heb je met vele anderen te maken. Met collega’s, bewoners en hun mantelzorgers en vele anderen. In de zorg werken mensen met mensen. Maar dat betekent niet dat er geen ruimte gevraagd en gegund zou kunnen worden. Ruimte in tijd zodat je na je dienst even bij kunt komen en jezelf weer van nieuw élan en energie kunt voorzien. Ruimte voor jezelf, zodat je in het werk waar je zoveel aan de ander geeft aan liefde, zorg en aandacht, jezelf niet voorbijloopt, of kwijt raakt. Ruimte om er te mogen zijn, zodat je respect en waardering en geborgenheid bij de ander ervaart en jij dat op jouw beurt weer aan een ander kunt bieden. Ruimte voor eigen overtuiging, visie of mening. Ruimte om dat allemaal ook een ander te bieden. Of zoals ik op een tegel op een fietspad las: Gun elkaar de ruimte!
De mensheid is immers prachtig veelkleurig. Niet gemaakt om bij zichzelf of een ander ruimte af te nemen, maar juist geroepen, zegt de Bijbel, om vrij te zijn.
Ik wens u veel ruimte toe voor uzelf en voor ieder ander naast, achter, voor of tegenover u.
Hartelijke groet, Johan Vos, geestelijk verzorger PCSOH