14 november 2021
Hoe bereik je dat er minder uit de plaat gegaan wordt? En dat er daardoor zo makkelijk zo scherp tegenover elkaar gestaan wordt?
"Je hoeft toch niet zo uit je plaat te gaan?"
Dat hoorde ik de medewerkster zeggen tegen een bewoonster die nogal kribbig reageerde en vol ongeduld vroeg om het een en ander. “Je hoeft toch niet zo uit je plaat te gaan?” “Ja, maar, zei de bewoonster, die naast me zat, tegen me, “zij weet toch niet hoe ik me voel.”
Ja, dat is dan ook wel weer zo, dacht ik bij mezelf. Maar uit je plaat gaan, dat is nou ook weer niet het meest handige om iets van een ander gedaan te krijgen, dacht ik toen. “Maar, ik kan er ook niks aan doen, dat ik uit mijn slof schiet”, zei de bewoonster toen. “Ik ben helemaal op.” En die opmerking vertederde mij ook wel weer.
Uit je plaat gaan, uit je slof schieten, een kort lontje hebben, het zijn allemaal synoniemen voor één en hetzelfde, namelijk het emotioneel, boos of gefrustreerd reageren op iets wat je niet zint, waar je niet blij van wordt of omdat iets anders verloopt dan je had gewenst.
Misschien komt het wel doordat we nu al zo lang met de spanning van Corona te maken hebben dat de rek er een beetje uit is. Niet alleen in de zorg, overigens, maar ook breder in de hele maatschappij.
Als iemand tegen me zou zeggen: “Je hoeft toch niet zo uit je plaat te gaan?”, dan zou ik me, dat hoop ik dan toch, realiseren dat ik te ver ben gegaan. Dan heb ik blijkbaar, misschien wel ondoordacht en ongewild, iets ongenuanceerds geuit. En daardoor is er dan misschien wel een stuk spanning bij mijzelf weggevloeid, maar ik heb dan tegelijkertijd een ander met mijn gedrag verbaal en emotioneel beschadigd, tekort gedaan, bezeerd en onrecht aangedaan. En waar geen recht gedaan is, raakt vertrouwen beschadigd, gaan dingen krom, groeien dingen scheef. En probeer scheefgroei nog maar weer eens te herstellen en gebrek aan vertrouwen te corrigeren. Dat kost dikwijls nog wel wat aan tijd, energie en inzet.
Uit je plaat gaan, het kan zomaar te maken hebben met onmacht, of omdat verwachtingen niet uitgekomen zijn, of uit frustratie.
Uit je plaat gaan, zoals de medewerkster het zo beeldend verwoordde, heeft trouwens ook nog een andere kant. Uit je plaat gaan kan ook te maken met je helemaal laten gaan, met in vervoering raken door iets of iemand en dat kan ook een positieve kant hebben.
Maar het is soms inderdaad echt zoeken naar balans, harmonie en evenwicht. Balans tussen in liefde en geduld met elkaar omgaan aan de ene kant en het beschaafd uiten van heftige emoties van teleurstelling, gekwetstheid aan de andere kant.
“Ik ben helemaal op. Ik trek het niet meer. Ik ga helemaal uit mijn plaat.” Als iemand dat zo zegt, dan gaat er bij mij toch een alarmbelletje af. Wat is hier dan gebeurd dat iemand dat zo zegt, of uit zijn plaat gaat?
Uit je plaat gaan, ligt daarachter niet vaak ontevredenheid, ongeduld? Of wrijving? Of het gevoel dat de ander je onvoldoende ziet, opmerkt of waardeert? Of dat je door een ander oneerlijk behandeld bent? Of dat een ander je heeft gekwetst? Maar misschien heeft het ook wel te maken met dat men in deze tijd met de aanwezigheid van Corona steeds minder lekker in zijn vel zit. De vierde golf van Corona, die er nu aan komt stormen, kan zorgen voor vermoeidheid, afnemende weerbaarheid, slinkend incasseringsvermogen en misschien ook wel tot het ongenuanceerd uiten van sluimerende emoties.
Hoe bereik je dat er minder uit de plaat gegaan wordt? En dat er daardoor zo makkelijk zo scherp tegenover elkaar gestaan wordt? Of dat er afstand komt tussen mensen, of groepen mensen en dat men elkaar niet meer begrijpt, niet meer vindt, niet meer bereikt? Misschien helpt het wel om met compassie de ander tegemoet te treden. Of om met geduld en rust de ander, die uit zijn plaat gaat, te bejegenen. Misschien helpt het ook wel als mensen zichzelf weer wat meer relativeren met humor of zelfspot. Maar misschien vooral wel door oprechte belangstelling voor de ander aan de dag te leggen. Of door een hartelijke lach, een humorvolle opmerking die de spanning doorbreekt. Of door werkelijke en echt geïnteresseerde betrokkenheid op de ander.
En het allerbelangrijkste is misschien toch wel liefde. Liefde die geduldig blijft en vol goedheid is. Liefde die niet grof is en zich niet boos laat maken.
Ik wens u een mooie, liefdevolle zondag toe.
Hartelijke groet, Johan Vos, geestelijk verzorger PCSOH