6 september 2020
Ruimte is een multidimensionaal begrip. Je hebt ruimte in tijd, in plaats en ruimte in je hoofd.
“Je mag hier niet zitten. Ik wil je niet naast me hebben”, zei de bewoonster bits tegen haar medebewoonster. Blijkbaar liggen ze elkaar niet zo, dacht ik bij mezelf. “Hoezo mag ik hier niet zitten? Ik kom hier om met de dominee te praten. Ben jij soms christelijker dan ik?”, reageerde de andere bewoonster ad rem. “Nou, vooruit dan maar, als het dan per se moet”, zei ze zuinigjes.
“Er is ruimte genoeg voor iedereen, hoor”, reageerde ik met een hopelijk ontspannen lach. En vervolgens hadden we samen toch nog een fijn gesprek. En de beide bewoonsters bleven gelukkig ontspannen en zonder onenigheid naast elkaar zitten.
“Er is ruimte genoeg voor iedereen.” Nog nadenkend over die woorden dacht ik: In het leven, en ook in de zorg gaat het ergens toch ook wel om ruimte, namelijk om een ander ruimte te gunnen en ruimte te bieden.
Ruimte is, zou je kunnen zeggen, een multidimensionaal begrip. Je hebt ruimte in tijd. Je hebt ruimte in plaats, ruimte in je hoofd ook.
Ruimte in tijd, daar kun je naar verlangen als je te maken hebt met werkdruk, met deadlines of met zorghandelingen die soms in taken en tijd begrensd zijn. De verzuchting “ik zou willen dat ik wat ruimer in mijn tijd zit” is dan voorspelbaar en herkenbaar.
Ruimte in plaats, dat bestaat ook: Als het ergens te druk is, of als mensen je te na komen, fysiek, of ook geestelijk, dan zeg je: “gun me even wat ruimte, zeg! U komt te dichtbij.”
Ruimte is daarmee dus eigenlijk een heel actueel begrip. We ervaren soms een gebrek aan ruimte als we serieus omgaan met de vereiste fysieke afstand van 1,5 meter van elkaar. Soms is het niet haalbaar, soms zelfs voor je gevoel niet eens wenselijk of rechtvaardig. We verlangen immers ook naar nabijheid. En bovendien, zorg verlenen kun je niet vanaf een afstandje. En op drukke plekken met veel mensen of te weinig ruimte is het helaas niet altijd haalbaar om veilige afstand te bewaren.
Ruimte in vrijheid is er ook. Dat is ruimte ontvangen en ervaren om jezelf te kunnen zijn. Met al je (on)hebbelijkheden, je overtuigingen en principes, je gevoelens, je geloof. Daar hoort natuurlijk ook bij dat je de andere dezelfde ruimte gunt die die ander jou geeft.
Ruimte is het tegenovergestelde van begrenzing, beknotting of beperking. Ruimte biedt je de mogelijkheid om adem te kunnen halen. Ruimte kan voor ontspanning zorgen en je een opgeruimd gevoel geven.
Gebrek aan ruimte is je opgesloten voelen, gevangen zitten, je klem gezet weten. Soms ervaar je wellicht een tekort aan ruimte om je werk zo te doen dat het bij je past. Of je doet juist dingen die je eigenlijk niet liggen.
Maar, er kan ook een teveel aan ruimte ingenomen worden. En dat gaat dan weer ten koste van de ruimte van een ander. Een te grote inname van ruimte voor jezelf kan maken dat een ander in de verdrukking komt. Dat kan op vele manieren, op een letterlijke manier door een ander de ruimte te ontzeggen om zich vrij te bewegen. Of op een meer geestelijk manier, door een ander zo onder druk te zetten dat die zichzelf niet kan zijn en zich gedwongen voelt tot iets wat hem niet past.
Een teveel aan ruimte kan ook maken dat je je zelf verloren voelt of je van je eigen nietigheid bewust raakt, net zoals je in een weids landschap met een verre en oneindige horizon je verloren en klein kunt voelen.
Ruimte is de plaats waar je kunt zijn en waar je jezelf kunt zijn. Maar soms moet je ruimte maken of een ander de ruimte geven. Dat is dan ruimhartig de ander een kans geven tot groei, tot het komen tot zichzelf en tot opbloei van diens talenten en mogelijkheden.
Ruimte is ook iets persoonlijks. Soms kun je een ruimte binnenkomen, die je benauwt, of die je juist op je gemak stelt. Maar een andere ruimte kan je juist een opgejaagd of onrustig gevoel geven. En dat kan voor een ander weer anders zijn.
Ruimte heeft daarom alles ook te maken met inrichting. De inrichting van bijvoorbeeld een kamer kan sfeerverhogend en gezelligheidsbevorderend zijn, of juist niet. En de inrichting van je leven kan zo zijn dat het je rust brengt, of juist niet natuurlijk. Gelukkig is ruimte niet statisch maar flexibel. Ruimte kan veranderd worden.
“Er is genoeg ruimte voor iedereen”, zei ik tegen de beide bewoonsters van het begin. Gelukkig maar.
Ik wens iedereen genoeg ruimte toe, om zich heen om zichzelf te kunnen zijn, maar ook in zichzelf om ontspannen allerlei werkzaamheden te verrichten, ook bij het ervaren van een te weinig aan tijd of een teveel aan druk.
In de bijbel kom ik een mooie tekst tegen, en ik heb hem geloof ik al eens gedeeld, maar doe het toch maar weer: “God zet mij in de ruimte.”
Hij biedt ruimte om tot bloei te komen en een onbegrensd bestaan te leiden.
Ik wens u een ruimtevol bestaan toe.
Met hartelijke groet,
Johan Vos, geestelijk verzorger PCSOH