26 april 2020
Hoop en vrijheid te midden van een onzeker bestaan.
Tijdens een gesprek liet een bewoner zich ontvallen: “Het is hier net een gevangenis. Je mag hier nergens heen. Ik zit maar op mijn kamer, tussen vier muren. En ik zie hier geen mens. Ik voel me hier net een gevangene.” “Een gevangene, hoe bedoelt u dat?”, vroeg ik in mijn naïeve onschuld.
Terwijl ergens in mijn achterhoofd een stemmetje klonk: “je weet toch wel wat hij bedoelt?”
“Nou”, reageerde hij fel, “ik mag niet naar buiten. Ik mag mijn kinderen niet zien. Ik kan niet naar mijn vrouw op de andere afdeling. En mijn kinderen mogen niet bij mij komen. We mogen alleen maar zwaaien, vanachter het raam. Dit is toch geen leven meer?” “Het valt u zwaar, hè, om dit allemaal te moeten meemaken.” Meer wist ik op dat moment niet te zeggen.
En toen ik bij hem wegging bedacht ik me dat er toch wel veel situaties zijn die lijken op die van deze bewoner. Het zal je in deze tijd ook maar gebeuren: geen, of slechts spaarzaam contact, alleen maar beeldbellen met je familie. Niet naar buiten kunnen of mogen, of beperkt tot een vast moment op de dag. Niet meer op bezoek bij dierbaren. En je eigen kamer of de huiskamer op de afdeling in het zorgcentrum of verpleeghuis als een gevangenis ervaren.
Ik merk dat het bewoners veel verdriet kost, en dat het personeelsleden erg aan het hart gaat.
Het zijn soms hartverscheurende momenten. En ja, er zijn ook momenten die je als het ware zou willen vastleggen en je voor altijd zou willen blijven herinneren. Zo werd er voor een echtgenoot een raamcontact met zijn vrouw, die op de verpleegafdeling woont, afgesproken. Hij keek er erg naar uit en had zijn beste kleding aangetrokken. Zij straalde helemaal bij het zien van haar man. Het was een liefdevol, emotioneel, indrukwekkend moment. En al waren man en vrouw door een raam van elkaar gescheiden, het contact was zo intiem. Het ontroerde.
“Het is hier net een gevangenis”, zei de betreffende bewoner. Ik mediteerde nog wat door over die woorden. Er zijn veel soorten gevangenissen. Je kunt opgesloten zijn omdat je iets erg gedaan hebt. Maar je kunt je ook een gevangene voelen van de omstandigheden, of van je werk, omdat dat je volledig in beslag neemt. Of je bent een gevangene van jezelf, en je voelt je klem zitten. En je kunt voor je gevoel geen kant meer op. Of je bent een gevangene van je gedachten of gevoelens die maar steeds in hetzelfde kringetje blijven ronddraaien.
“Het is hier net een gevangenis.” Of toch niet…? Ik moest denken aan een tekst uit de Bijbel: “God heeft hen gered uit vele gevaren, haalde hen weg uit donkere holen, en brak hun boeien aan stukken” (Psalm 107).
Boeien zijn aan stukken gebroken. Er is hoop. In een onzeker bestaan is het verlangen naar vrijheid niet een verlangen in het wilde weg. Midden in alles wat kwetsbaar is, wat geschonden is, is er vrijheid. Gevangen? Nee, toch niet. Vrijheid is niet een grillige, donkere, onbekende macht. Een gevangenis is een beperking van je bewegingsruimte. Het zet je klem. Het maakt de ruimte om je heen, de ruimte in jezelf, kleiner. Vrijheid zorgt ervoor dat je je veilig voelt. Waar dan ook, wanneer dan ook.
Thuis, op je werk, waar je met moed, met compassie, met inzet jezelf volledig geeft in de zorg voor de ander. Vrijheid maakt dat je ruimte hebt om te ontspannen en op adem te komen. En om nieuwe energie, moed en hoop te vinden. Vrijheid maakt dat je je in liefde met de ander verbonden voelt, als een overstijgende verbinding, een werkelijke omarming.
Ook al ben je vanwege corona, fysiek van de ander gescheiden en ervaar je een diepe grens.
En denk je bij jezelf: het is hier net een gevangenis.
Vrijheid maakt dat je angsten onder ogen kunt zien. Ook de angst vanwege die sluimerende, nu eens opspelende, dan weer bedekte maar toch aanwezige onzekerheid. Vrijheid maakt dat je de toekomst open tegemoet kunt treden.
Ook al wacht je op spannende uitslagen en ben je alert op verandering of verstoring. Vrijheid maakt dat je je toch staande kunt houden, ook in alle strijd met je bezorgdheid. Vrijheid maakt dat je je verbonden kunt voelen met de ander, ondanks anderhalve meter tussenruimte. Vrijheid is het stukslaan van boeien, het verbreken van knellende banden.
“Het is hier net een gevangenis”, zei de bewoner.
Of toch niet….?
Ik wens u allen een gezegende zondag toe en een mooie koningsdag.
Hartelijke groet,
Johan Vos, geestelijk verzorger PCSOH